Peri Bacaları – Türkiye: Kapadokya’daki bu ilginç kayalar, milyonlarca yıl önce aktif yanardağların saçtığı kül birikintilerinin yağmur ve rüzgarla erozyona uğraması sonucu oluşmuş. Bugün gördüğümüz bacalar daha sert olduğu için erozyondan fazla etkilenmeyen bazalt taşı.
Ha Long Körfezi – Vietnam: Körfezde bulunan 1600 ada ve adacığın çoğunda insan yaşamıyor. Buradaki ilginç kalker taşı oluşumları 500 milyon yıllık gelgitlerin sonucu.
Sahra’nın Gözü – Moritanya: Resmi adı Richat Oluşumu olan bu dairelerin çapı 50 km’yi buluyor. Daha önce Sahra Çölü’ne göktaşı çarpması sonucu oluştuğu sanılan bu oluşumların aslında kaya çıkıntılarının aşınması sonucu oluştuğu anlaşıldı.
Büyük Mavi Delik – Belize: Deniz altında çökme sonucu oluşan 125 metre derinliğe sahip bu obruk 320 metre genişlikte. Dalgıçların ilgi odağı olan bu bölge Belize set resifinin bir parçası. Son buzul çağlardan birinde oluştuğu sanılıyor.
Moeraki Kayaları – Yeni Zelanda: Dev kaplumbağa kabuklarına benzeyen bu yuvarlak kayalar Koekohe Sahillerinde bulunuyor. 60 milyon yıl önce deniz tabanındaki tortular içinde oluşan bu yapılar, merkezdeki bir madde etrafında karbonat birikmesiyle meydana gelmiş. Tıpkı bir kum tanesi etrafında oluşan inciler gibi.
Zhangye Danxia – Çin: Gökkuşağı rengindeki bu tepeler bir resimden fırlamış gibi. Çin’in Gansu eyaletinde yer alan Danxia oluşumları milyonlarca yıllık kumtaşı birikintileri.
Kaya Ormanı – Çin: Çoğu 10 metreden yüksek jilet görünümlü bu dağlar UNESCO’nun Dünya Mirası listesinde yer alıyor. 270 milyon yıl önce oluşan bu kayalıklar bir zamanlar deniz altında yer alıyormuş. Kumtaşı ve kireçtaşı birikintileri yüzeye çıkınca erozyon sonucu bu ilginç şekillere bürünmüşler.
Ay Vadisi – Arjantin: Ay yüzeyini andıran bu bölge aslında bir fosil yatağı. 250 milyon yıl öncesine ait birikintilerden oluşan katmanlar dinozor, balık, sürüngenlerin yanı sıra 100 çeşit bitki fosillerini barındırıyor.
Dalga Kayası –Avustralya: 14 metre yüksekliğe sahip bu kaya 110 metre uzunluğunda. Avustralya’nın batısındaki Hyden doğal yaşam parkında yer alan 2,7 milyar yıl önce oluşmuş dev bir granit çıkıntının kuzey parçasını oluşturuyor. Granit üzerinde akan suyun kayaya bu şekli verdiği sanılıyor.
Çikolata Tepeleri – Filipinler: Bohol eyaletindeki bu kireçtaşından oluşumların sayısı 1500’ü buluyor. Normalde çimenlerle kaplı olan bu tepecikler kurak mevsimde bu hale geliyor.
Dev Geçiti – Kuzey İrlanda: Bu dev altıgen sütunlar siyah bazalttan oluşuyor. Toplam 40 bin adedi bulan bu oluşumlar 50-60 milyon yıl öncesi gerçekleşen yanardağ patlamalarına dayandırılıyor.
Bryce Kanyonu Milli Parkı – Utah, ABD: Colorado Platosundaki peri bacalarına benzer bu oluşumlara Paiute Kızılderilileri “tas şeklindeki kanyonda ayakta duran adama benzer kızıl kayalar” adını vermiş. Bazıları 10 katlı bina yüksekliğindeki peri bacaları, tortuların oluşturduğu kayalardaki çatlaklara dolan suyun sürekli donup erimesi sonucu oluştuğu düşünülüyor.
Vermillion Yarları – Arizona, ABD: Derin kanyonlardan ve dik uçurumlardan oluşan bu bölge uzun yürüyüş yapanların gözdesi durumunda. Colorado Platosunda yer alan bu oluşumlara kızılımsı rengini kumtaşları veriyor. Gün içinde bu renkler değişiyor.
Kristal Mağarası – Meksika: Kılıç şeklindeki bu dev oluşumlar alçıtaşından. Yerin 300 metre altındaki bir maden mağarası burası. Gümüş ve kurşun madeni arayan iki kardeş tarafından keşfedilmiş. Bu oluşumların, mağaradan akan alçıtaşı bakımından zengin suların derindeki magmanın ısıtması ve soğuması sonucu oluştuğu sanılıyor. Bazı kristallerin 500 bin yıllık olduğu düşünülüyor.
San Andreas Fay Hattı – California, ABD: 1300 km uzunluğundaki bu oluşum yerkabuğundaki dev bir çatlak. 30 milyon yıl önce Pasifik ve Kuzey Amerika tektonik plakaları çarpıştığında oluşmuş bu fay hattı. Önümüzdeki yıllarda bu fay hattında büyük bir deprem bekleniyor.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Earth’te okuyabilirsiniz.
Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.