Çiftçinin kabusu ‘Tuta’ya karşı doğal düşman: ‘Bracon Didemie’

Türkiye’de ilk olarak 2009 yılında Antalya’da rastlanan ve 1 yıl içinde geniş alanlara yayılarak domates üretimine darbe vuran ’Tuta Absoluta’ zararlısı neredeyse her sene çiftçilerin kabusu oluyor. ’Tuta Absoluta’, geçen yıllar içinde biyoteknik ve kimyasal yöntemlerle belli ölçüde kontrol altına alındı ancak yine de tam anlamıyla bitmedi.

Çözüm Çukurova Üniversitesi’nden geldi

Adana’da bulunan Çukurova Üniversitesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Karut ve ekibi 2021 yılında Karataş ilçesinde yetiştirilen açık alandaki domateslerde bir parazitoit keşfetti. Ekip, buldukları parazitoitin ‘Bracon Didemie’ adlı domatesin düşmanı ’Tuta Absoluta’ya karşı biyolojik mücadele de kullanılabilecek bir doğal düşman olduğunu tespit etti.

Böcek ilacı kullanımı azalacak

Bunun üzerine yaptıkları projeyle TÜBİTAK’a başvuran ekip, kabul gören projeleriyle çalışmalara başladı. Şuanda Çukurova Üniversitesi Bitki Koruma Bölümü Laboratuvarı’nda ‘Bracon Didemie’nin çoğaltılması ve ’Tuta Absoluta’ya karşı etkisi gözlemleniyor. Ayrıca bu doğal düşmanın sera ve tarlalarda kullanılmasıyla çiftçilerin böcek ilaçlarını da artık kullanmaması bekleniyor.

“İnsan sağlığına da katkısı olacak”

Konuyla ilgili Çukurova Üniversitesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Karut, İhlas Haber Ajansı’na açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Karut, ’Tuta Absoluta’nın domates ihracatını engellediğini ve çiftçilere büyük bir yük bindirdiğini belirterek, “Bizler tutaya karşı biyolojik mücadele vermeye yönelik çalışmalar yapıyoruz. Adana’da bu zararlı ile beslenen bir doğal düşmanı keşfettik. Bu düşman ile ilgili çalışmaları ulusal bir dergi de yayınladık. Doğal düşman, tutanın ergin öncesini buluyor ve onu parazitleyip öldürüyor. Bu biyolojik mücadele konusunda önemli bir durum. Bu mücadele insan sağlığına çok olumlu bir katkısı olacak” ifadelerini kullandı.

“Doğal düşmanı çoğaltacağız”

Çiftçilerin bu doğal düşman sayesinde böcek ilacı kullanımını da azaltacağını aktaran Prof. Dr. Karut, “Türkiye’de tuta zararlısına karşı çeşitli böcek ilaçları kullanılıyor. Böcek ilaçlarını gereksiz ve fazla kullanıldığında hem insana hem de çevreye olumsuz etkisi var. Biz bu doğal düşmanı bulup ve çoğaltarak bu böcek ilaçlarını azaltacağımızı düşünüyoruz. Bu doğal düşmanı üretim koşullarını araştırarak çoğaltacağız. Sonra çoğalttığımız doğal düşmanı kullanılabilir seralarda çalışmalarını yapacağız” dedi.

“Ön çalışma sürüyor, uygulama çalışması yakında”

Şuanda ön çalışmanın sürdüğünü ve en kısa sürede uygulama çalışmalarına başlayacaklarını kaydeden Çukurova Üniversitesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Karut, daha sonra şunları söyledi:

“Bu paraziot, ne kadar potansiyeli var, ne kadar öldürücü, ne kadar üreyebiliyor ile ilgili ön çalışma hazırlayacağız. Ön çalışmadan sonra uygulama çalışmalarına başlayacağız. Uygulama çalışmasını seralarda salınım yaparak çalışmasını yapacağız. Parazoiti üreteceğiz ve seralarda salınımı yapacağız. Salınımı yaptıktan sonra ne kadar etkili olduğunu dair çalışmalar yapacağız. Umut ediyoruz ki yerleşir ve etkili olur. Yapmış olduğumuz üretimlerde böcek ilaçlarını bitiremesek de azalacağından eminiz. Tutaya karşı ilaçlanmalar azalacaktır.”